Thu, 31 Jul 2025
တီအူကီၢ်ရ့ၣ် တၢ်ပာ်ဖျါအဖုၣ်- ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဃိဘၣ်ဒိဝဲသဝီဖိခံဂၤ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်, ပၣ်ဃုာ်ဒီးဖိသၣ် ၁၃ နံၣ်တဂၤ, ဖဲဒီဖါခိၣ်ကီၢ်ဆၣ် (လါမ့ၤ ၂ဝ၂၅ နံၣ်)

တၢ်ပာ်ဖျါအဖုၣ်တဘ့ၣ်အံၤပာ်ဖျါဝဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဖဲဒီၣ်ဖါခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်, ဖဲလါမ့ၤ ၂၀၂၅ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမ့ၤ ၂၉ သီ ၂၀၂၅ နံၣ်အနံၤန့ၣ်ဖိသၣ် (၁၃) နံၣ်တဂၤလၢအအိၣ်လၢကက--- သဝီ, ကျ့ၤလိာ်မုၢ် ထီၣ်ကရူၢ်, ဖဲအဝဲလဲၤဆူ တဆံသၢမံးလာ်ဝ့ၢ်ဒီးအသကိးခံဂၤ လၢအကလဲၤအိၣ်သကိးဝဲအဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဆၢကတီၢ် ခီဖျိဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ် အဃိအခီၣ်လၢအထွဲတကပၤဘၣ်ဒိဝဲဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒီးအသးနါပှၢ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်ဒိဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ် (၁၃) နံၣ်တဂၤအံၤလီၢ်ကဝီၤ သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဆှၢအီၤဆူတၢ်ဆါဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢအအိၣ်ဖဲဒ့လိာ်မုၢ်ထီၣ်ကရူၢ်, ဒီၣ်ဖါခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်, လၢအဘၣ်တၢ်ပၢဆှၢအီၤလၢ ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) န့ၣ်လီၤ. တုၤခဲအံၤဖိသၣ်ပိာ်ခွါတဂၤအံၤအတၢ်ဘၣ် ဒိဘၣ်ထံးတဘျါဝဲဂ့ၤဂ့ၤ ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ် (၁၃) နံၣ် တဂၤအံၤစံးဝဲလၢအလိၣ်ဘၣ်ခီၣ်တူးတပၤန့ၣ်လီၤ. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်နာ်ဝဲလၢ မ့ၣ်ပိၢ်အံၤထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) ဒိးလီၤပာ်ဝဲခီဖျိ (SAC) အသုးကလၢၤအိၣ်ဆီလီၤအသးဖဲ သဝီတဖျၢၣ်န့ၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ.[1]

 

 

ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သး ဖဲ ခခ---သဝီ, ကျ့ၤလိာ်မုၢ်နုာ်လာ်ကရူၢ်

  • ကျဲမုၢ်လၢဘၣ်တၢ်ကးတံာ်ဃာ်အီၤခီဖျိသုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ

ဖဲလါမ့ၤ ၁ သီ ၂၀၂၅ နံၣ်အနံၤလံၤလံၤန့ၣ်, ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (KNU) စးထီၣ်ကးတံာ်ဃာ်ဝဲသိလ့ၣ်ကျဲမုၢ် လၢအအိၣ်လၢတၤပူၤ (လိပ်သို) ဝ့ၢ် ဒီးတီအူ (တောင်ငူ) ဝ့ၢ် အဘၢၣ်စၢၤ, သိလ့ၣ်ကျဲမုၢ်လၢအအိၣ်ဖဲဒီၣ်ဖါခိၣ် (သန်တောင်ကြီး) ဝ့ၢ် ဒီးတီအူဝ့ၢ်အဘၢၣ်စၢၤ, သိလ့ၣ်ကျဲမုၢ်လၢအအိၣ်လၢချၢၣ်လာ် (ဘောကလိ) ဝ့ၢ် ဒီးတီအူဝ့ၢ် အဘၢၣ်စၢၤ, ဒီးသိလ့ၣ်ကျဲမုၢ်လၢအအိၣ်လၢစယဲၣ်ကၠံ (ဇရက်ကြီး) ဝ့ၢ် ဒီးတီအူဝ့ၢ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. [ဝ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲဒီၣ်ဖါခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်ဒီးထီတထူၣ်ကီၢ်ဆၣ်, တီအူကီၢ်ရ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.]မ

 

KNU ကးတံာ်ဃာ်ဝဲကျဲမုၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒ်သိးကပတုာ်ကွံာ်ဝဲထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) သုးဖိသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဟးထီၣ်က့ၤလီၤဒီးအသုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဖဲ KNU ပၢဆှၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်တဟ့ၣ်အခွဲးလၢသိလ့ၣ်တခိၣ် ဒၣ်လဲၣ်ကဟးထီၣ်က့ၤလီၤဖဲကျဲမုၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် (KNLA) အပှၤ ဟံးတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတဖၣ်ပာ်လီၤဃာ်ဝဲသ့ၣ်ထူၣ်လၢကျဲမုၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အလိၤလၢတၢ်ကးတံာ်ဃာ်ဝဲကျဲမုၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. သဝီဖိတနီၤသူဒံးဝဲကျဲမုၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒီးဟးထီၣ်က့ၤလီၤဝဲဒၣ်ဒီးသိလ့ၣ်ယီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. SAC သ့ၣ်တဖၣ်ဂုာ် ကျဲးစၢးသုးကွံာ်ဝဲသ့ၣ်ထူၣ်တဖၣ်လၢဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤဃာ်အီၤလၢကျဲမုၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

KNU အိးထီၣ်ကဒါက့ၤဝဲကျဲမုၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဖဲလါယူၤ ၂၀၂၅ နံၣ်, ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ SAC ကးတံာ်ဃာ်ဝဲကျဲမုၢ်တဘိလၢ အအိၣ်ဖဲဒီဖါခိၣ်ဝ့ၢ်ဒီးတီအူဝ့ၢ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. တုၤလီၤဖဲလါယူၤလံ ၂၀၂၅ နံၣ်ဒၣ်လဲာ်ကျဲမုၢ်တဘိလၢအအိၣ်လၢဒီဖါခိၣ် ဝ့ၢ်ဒီးတီအူဝ့ၢ်အဘၢၣ်စၢၤအံၤဘၣ်တၢ်ကးတံာ်ဃာ်အီၤဒံးဒၣ်လၢ SAC န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမ့ၤ ၂၆ သီ ၂၀၂၅ နံၣ်အနံၤန့ၣ် သုးပၢတၢ်ဟီၣ်ကဝီၤအခိၣ်လၢအအိၣ်လၢ [SAC] ပယ့ၣ်နီၤသုးကလၢၤတဂၤမၢသဝီဖိသိလ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဟးထီၣ်က့ၤလီၤလၢ တီ အူဝ့ၢ် [လၢဂ့ၢ်ဂီအူအပူၤ] န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲလၢကါသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်တဟးထီၣ်က့ၤလီၤဖဲအဝဲမၢဝဲအဆၢကတီၢ်ဘၣ်န့ၣ်ခါဆူမဲာ်ညါ တၢ်တဟ့ၣ်အခွဲးလၢသိလ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤကဟးထီၣ်က့ၤလီၤလၢတီအူဝ့ၢ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါဖဲလါမ့ၤ ၂၇ သီ ၂၀၂၅ နံၣ်အနံၤန့ၣ်, [SAC] သုးပၢတၢ်ဟီၣ်ကဝီၤအခိၣ်လၢအအိၣ်လၢပယ့ၣ်နီၤသုးကလၢၤတဂၤအံၤထုးထီၣ်ဝဲတၢ်ကလုၢ် လၢသိလ့ၣ်ဒီးသိလ့ၣ်ယီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်တၢ်တဟ့ၣ်အခွဲးလၢကဟးထီၣ်က့ၤလီၤလၢတီအူဝ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ SAC ပာ်လီၤဝဲဒၣ်သ့ၣ်ထူၣ်တဖၣ်လၢကျဲမုၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

  • ဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဖဲ ခခ---သဝီ ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်

SAC ကးတံာ်ဃာ်ကျဲမုၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, သဝီဖိတဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် စီၤ က--- [သးနံၣ် ၁၃ နံၣ်] ဒီးအသကိးခံဂၤဟးထီၣ်လၢဂဂ--- သဝီ [လၢအအိၣ်လၢ ဒ့လိာ်မုၢ်နုာ်လာ်ကရူၢ်, ဒီဖါခိၣ်ကီၢ်ဆၣ်] ဒီးလဲၤဆူတဆံသၢမံးလာ် (၁၃ မံးလာ်) ဝ့ၢ်ဒီးသိလ့ၣ်ယီၢ် န့ၣ်လီၤ. [အဝဲသ့ၣ်လဲၤဝဲဆူဝ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်သကိးအိၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.] တဆံသၢမံးလာ်ဝ့ၢ်အံၤမ့ၢ်ဝ့ၢ်လၢအအိၣ်ဖဲ ဒီဖါခိၣ်ဝ့ၢ် ဒီးတီအူဝ့ၢ်အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ. အသကိးသ့ၣ်တဖၣ်အမံၤမ့ၢ်ဝဲ ခ--- [သးနံၣ် ၂၀ နံၣ်] ဒီး ဂ--- [သးနံၣ် ၂၄ နံၣ်] န့ၣ်လီၤ. ခ--- အံၤနီဝဲသိလ့ၣ်ယီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်လဲၤဝဲကျဲလၢအအိၣ်လၢ ဂဂ--- သဝီ ဒီး ခခ--- သဝီအဘၢၣ်စၢၤ [ကျ့ၤလိာ်မုၢ်နုာ်လာ်ကရူၢ်] လၢအဘၣ်တၢ်သူအီၤလၢတၢ်ကလဲၤဆူဆံသၢမံးလာ်ဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ကျဲမုၢ်တဘိအံၤဘၣ်တၢ်ကးတံာ်ဃာ်အီၤလၢ SAC န့ၣ်လီၤ.

 

ဒ်လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ပာ်ဖျါဝဲအသိး, SAC မ့ၢ်ထံၣ်ဝဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဟးထီၣ်က့ၤလီၤဖဲကျဲမုၢ်တဘိအံၤတဘျီလၢ်လၢ် မၢဝဲသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤက့ၤကဒါက့ၤလၢ အအဝဲသ့ၣ်အဒူသဝီန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢ စီၤ က--- ဒီးအသကိးခံဂၤအံၤလဲၤဒံးဘၣ် အဆၢကတီၢ်လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိလၢအအိၣ်ဖဲဂဂ--- သဝီတဂၤဟ့ၣ်ပလီၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢကျဲတဘိအံၤမတဂၤမၣ်တသူအီၤလၢၤဘၣ်. [စးထီၣ်ဖဲ SAC ကးတံာ်ဃာ်အီၤလံၤလံၤလံန့ၣ်လီၤ.] သနာ်က့အဝဲသ့ၣ်တကနၣ်သဝီဖိတဂၤအံၤအကလုၢ်ဘၣ် [ဆိကမိၣ်ဝဲ လၢတဘၣ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ].  

 

ဖဲဂီၤခီလါမ့ၤ ၂၉ သီ, ၂၀၂၅ နံၣ်အနံၤန့ၣ်, အဝဲသ့ၣ် [သဝီဖိသၢဂၤအံၤ] စးထီၣ်လဲၤဝဲဆူ [တဆံသၢမံးလာ်ဝ့ၢ်] န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲ သ့ၣ်လဲၤတုၤဖဲ ငင--- ကဝီၤဒ့, ခခ--- သဝီအဆၢကတီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဝဲသ့ၣ်ထူၣ်တဖျၢၣ်လၢအအိၣ်ကးတံာ်ဃာ်အသးလၢ ကျဲမုၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံအဝဲသ့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးသုးကွံာ်သ့ၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤက--- အံၤယီၢ်ဘၣ်ဝဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်ဒီး အခီၣ်အထွဲတပၤတူာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်ခီဖျိလၢမ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဂ--- အမဲာ်ချံဒီးအသးနါပှၢ်ဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီးလၢမ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖး ထီၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. အမဲာ်ချံတဖျၢၣ်ဘျီၣ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် ခ--- တခီတဘၣ်ဒိဘၣ်. လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်နာ်ဝဲလၢ မ့ၣ်ပိၢ်အံၤ SAC ဒိးလီၤဃာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ခခ--- သဝီန့ၣ် SAC (ခမယ) [ခီၣ်ချ့သုးရ့ၣ်] နီၣ်ဂံၢ် (၆၀၄) သုးကလၢၤအိၣ်ဆီ လီၤအသးန့ၣ်လီၤ. 

 

ခ--- ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဆူ [KHRG] ဘၣ်ဃးတၢ်ကဲထီၣ်သးအဂ့ၢ်ဒ်အံၤ “ဖဲပလဲၤတုၤဖဲန့ၣ် [ငင--- ကဝီၤဒ့, ခခ--- သဝီ] အဆၢက တီၢ်, ပထံၣ်သ့ၣ်ထူၣ်တဖျၢၣ်ကးတံာ်ဃာ်အသးလၢကျဲမုၢ်ခိၣ်. […] ခီဖျိလၢပလဲၤစိာ်ဃဲၣ်ဖးထီတဘ့ၣ်အဃိ, ပဆၢတဲာ်လီၤပ သးလၢပကသုးကွံာ်ဒီးကျီတဲာ်ကွံာ်သ့ၣ်အဝဲန့ၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲ [စီၤ က---] ဟံးန့ၢ်ဃဲၣ်ဒီးလဲၤဆူသ့ၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်အကပၤ. ဖဲအဝဲလဲၤတုၤဖဲသ့ၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်အကပၤအဆၢကတီၢ်, အဝဲယီၢ်ဘၣ်ဝဲဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဒီးအဝဲကိးပသူ ထီၣ်ဝဲ ‘ယခီၣ်တူာ်ကွံာ်လံ’ န့ၣ်လီၤ. အသွံၣ်ယွၤလီၤတပတုာ်ဘၣ်ခီဖျိအခီၣ်ဘၣ်ဒိဝဲဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဟီၣ်ကိးပသူ ထီၣ်လၢအကလုၢ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. အခီၣ်ဒ့ကိာ်တူာ်ကွံာ်ဝဲဒီးအစုထွဲဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. အစုထွဲအဘ့ၣ်ဖျိးကွံာ်ဝဲဒီးအသးနါပှၢ် အထွဲတခီစ့ၢ်ကီးဘၣ်ဒိဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အသးနါပှၢ်ဖျိတဆူတဆူဆံးဆံးဖိန့ၣ်လီၤ. […] ဖဲအယီၢ်ဘၣ်မ့ၣ်ပိၢ်အဆၢကတီၢ်, အဝဲတဂၤ [ဂ---] အိၣ်လၢအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. အဝဲစ့ၢ်ကီးဘၣ်ဒိဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. […] အမဲာ်ချံဘၣ်ဒိဒီးဘျီၣ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိမ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဃိလၢၢ်ဆံးဆံးဖိတဖၣ်ဖျိးဘၣ်ဝဲအသးနါပှၢ်ဒီးအသးနါပှၢ်ဘၣ်ဒိစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. အမဲာ်သၣ်ထီၣ်သူဒီတ ဘ့ၣ်ခီဖျိဘၣ်ဝဲဒီးဘျါအ့ၣ် [ခီဖျိမ့ၣ်ပိၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အဃိ] န့ၣ်လီၤ. […] မ့မ့ၢ်ယၤတခီယတဘၣ်ဒိဘၣ်. ယဆၢထၢၣ်အိၣ်လၢ သိလ့ၣ်ယီၢ်အကပၤဖဲအဝဲသ့ၣ်ခံဂၤလဲၤသုးကွံာ်ဝဲသ့ၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိယတဘၣ်ဒိဒီးမ့ၣ်ပိၢ် အတၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်ဘၣ်. […] သ့ၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤဃာ်အီၤလၢကျဲမုၢ်အခၢၣ်သးဒ်သိးကကးတံာ်ဃာ်ဝဲကျဲမုၢ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. ကျဲမုၢ်အံၤဘၣ်တၢ်တ့အီၤလၢဂာ်လၢၢ်ကမူၣ် (ဘံလၣ်မၠ့ၤ) န့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ်အံၤဘၣ်တၢ်ဒိးလီၤဃာ်အီၤ စီၤစုၤယံၤဒီးကျဲမုၢ်သၢစုမုၢ်လွံၢ်စုမုၢ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်ပိၢ်တဖျၢၣ်အံၤအိၣ်ဘူးစ့ၢ်ကီးဒီးသ့ၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ် သးဝံၤအလီၢ်ခံယလဲၤကွၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးအလီၢ်ဒီးယထံၣ်တၢ်ပူၤလီၤဟိဖးဒိၣ်တဆူ [ဖဲတၢ်ပိၢ်ဖးထီၣ်အလီၢ်] န့ၣ်လီၤ.”

 

ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံ, ခ--- မၤစၢၤဝဲအသကိးခံဂၤလၢအဘၣ်ဒိဒီးအဝဲသ့ၣ်ဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူ ဂဂ--- သဝီဒီးသိလ့ၣ်ယီၢ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟဲက့ၤတုၤဖဲတိၤတဘိလၢအအိၣ်ဘူးဒီး ခခ--- သဝီအဆၢကတီၢ်, ဂ--- ဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢတဟဲက့ၤဒီး အဝဲသ့ၣ်လၢၤဘၣ် [ခီဖျိအတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဆါဘၣ်အီၤဒိၣ်မးဖဲအဝဲဒိးသိလ့ၣ်ယီၢ်အဆၢကတီၢ်] န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံၣ်လီၤလၢတိၤ လိၤဝံၤစီၤခ--- ဒီးစီၤက--- ဆဲးက့ၤကဒါက့ၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်က့ၤတုၤဖဲလီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဂၤအနဲးကျီးအဆၢကတီၢ်, အ ဝဲသ့ၣ်ပတုာ်ဖဲန့ၣ်ခီဖျိစီၤက--- က့ၤဒိးသိလ့ၣ်ယီၢ်တကဲလၢၤဘၣ်မ့ၢ်လၢအဝဲတူၢ်ဝဲတၢ်ဆါလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးသ့ၣ်တဖၣ်တကဲ လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, စီၤခ--- ဂုာ်ကျဲးစၢးလဲၤတဲဘၣ်ဒီးဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢသဝီဖိအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအအိၣ်လၢ ဂဂ--- သဝီန့ၣ်လီၤ. အိၣ်တတီၤဖိဝံၤအလီၢ်ခံ, သဝီဖိတနီၤလၢအထီၣ်ဘၣ်ဝဲဆူၣ်ချ့တၢ်မၤလိသ့ၣ်တဖၣ်ဟဲဒီးမၤန့ၢ်ဝဲစီၤက--- လၢဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်ကူစါယါဘျါဒ်သိးအသွံၣ်ကပတုာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

လၢန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံခ--- က့ၤက့ၤလၢတိၤဒီးဃုဝဲအသကိး, ဂ--- ဘၣ်ဆၣ်တထံၣ်ဝဲဒၣ်အီၤလၢၤဘၣ်. လၢခံအဝဲသ့ၣ်ညါဘၣ်က့ၤ ဝဲလၢဂ--- ဃၣ်အဒါအသးလၢတိၤဒီးက့ၤကဒါက့ၤဆူဆံသၢမံးလာ်ဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲလဲၤတုၤလၢဆံသၢမံးလာ်ဝ့ၢ်ဖဲလါမ့ၤ ၃၀ သီ, ၂၀၂၅ နံၣ်အနံၤန့ၣ်လီၤ. [KHRG တဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢၤဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢတၢ်ကဲထီၣ်ဒီး ဂ--- ဆူမဲညါလၢၤဘၣ်ဒီးတဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့ၢ် ကီးဝဲလၢဖဲအဝဲလဲၤတုၤဖဲတဆံသၢမံးလာ်ဝ့ၢ်အဆၢကတီၢ်မ့ၢ်အဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ကူစါယါဘျါဧါတဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲဘၣ်ဧါန့ၣ်လီၤ.]

 

ဖဲစီၤက--- ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်ကူစါယါဘျါဝံၤအလီၢ်ခံ, လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်လဲၤဆှၢအီၤဆူ ဂဂ--- သဝီန့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ, သဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်စးထီၣ်ယိးထီၣ်အီၤဒီးစုာ်လၢ ဂဂ--- သဝီဒီးလဲၤဆှၢအီၤဆူတၢ်ဆါဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢအဘၣ်တၢ် တီခိၣ်ရိၤမဲအီၤလၢ KNLA သုးရ့ၣ်နီၣ်ဂံၢ် (၅) လၢအအိၣ်လၢလၢၢ်ခိၣ်ဒၢကးဟီၣ်ကဝီၤ, ဒ့လိာ်မုၢ်ထီၣ်ကရူၢ်, ဒီၣ်ဖါခိၣ်ကီၢ်ဆၣ် ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကလီဝဲတၢ်ကူစါယါဘျါဖဲန့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဂဂ--- သဝီဒီးတၢ်ဆါ ဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢအအိၣ်လၢလၢၢ်ခိၣ်ဒၢကးဟီၣ်ကဝီၤအံၤပမ့ၢ်လဲၤလၢခီၣ်န့ၣ်ကယံာ်ဝဲနွံနၣ်ရံၣ်ဃိးနၣ်ရံၣ်ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆါ ဟံၣ်တဖျၢၣ်အံၤဘၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ်အီၤလၢ KNLA န့ၣ်လီၤ. BPHWT [ထၢၣ်ဝံချၢဆူၣ်ချ့ပှၤမၤတၢ်ဖိကရူၢ်] အပှၤမၤတၢ်ဖိဒီး KNLA ကသံၣ်သရၣ်သ့ၣ်တဖၣ်မၤသကိးတၢ်တပူၤဃီဒ်သိးကကူစါယါဘျါဝဲ KNLA သုးဖိ [ဒီးသုးဖိအဂၤလၢအဘၣ်ဒိသ့ၣ်တ ဖၣ်] ဒီးလီၢ်ကဝီၤပှၤသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

  • တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢဟီၣ်လာ်မ့ၣ်ပိၢ်တၢ်ကဲထီၣ်သးဝံၤအလီၢ်ခံ

ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအဆၢကတီၢ်, စီၤက--- အမိၢ်အပၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်လၢကက--- သဝီ, ကျ့ၤလိာ်မုၢ်ထီၣ်ကရူၢ်, ဒီၣ်ဖါခိၣ်ကီၢ်ဆၣ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကဲထီၣ်သးအနံၤန့ၣ်, ခ--- တဲဘၣ်ဝဲစီၤက--- အမိၢ်အပၢ်လၢတၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးအဖိခွါလၢလီတဲစိအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဝံၤအလီၢ်ခံ, အမိၢ်အပၢ်လဲၤကွၢ်အီၤလၢတၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ.

 

စီၤ က--- အဟံၣ်ဖိဃီဖိအိၣ်ဝဲဃုဂၤလၢအမ့ၢ်ဝဲအပၢ်, အမိၢ်, အဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ, အကၠီခံဂၤဒီးအဝဲန့ၣ်လီၤ. စီၤ က--- အံၤအသး နံၣ်အိၣ်ဝဲ (၁၃) နံၣ် ဒီးထီၣ်ကၠိနွံတီၤလၢ စစ--- ကၠိလၢအိၣ်ဘူးဒီးကက--- သဝီန့ၣ်လီၤ. ကၠိတဖျၢၣ်အံၤဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၤမဲအီၤ လၢကညီကူၣ်သ့ဆဲးလၤဝဲၤကျိၤ KECD န့ၣ်လီၤ. အမိၢ်အမံၤမ့ၢ်ဝဲနီၢ်ဂ--- (သးနံၣ် ၅၀ နံၣ်) န့ၣ်လီၤ. အမိၢ်အပၢ်ခံဂၤအံၤမၤအီၣ် ကျီးဒ်သိးကလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီအဟံဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အမံၤမ့ၢ်ဝဲနီၢ် င--- န့ၣ်လီၤ. အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါခံဂၤအမံၤမ့ၢ်ဝဲစီၤစ--- ဒီးစီၤဆ---န့ၣ်လီၤ. စီၤ က--- ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အိၣ်လၢကက--- သဝီန့ၣ်လီၤ.

 

[စီၤက---] အမိၢ်နီၢ်ဂ---တဲဘၣ် KHRG လၢအဝဲဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢအဖိခွါအတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အဂီၢ်ဒီးစံးဝဲ “ယဖိခွါအသးဘၣ် ဒိဒိၣ်မးခီဖျိတၢ်ကဲထီၣ်သးဒီးအီၤဒ်အံၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ယဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤလၢကပာ်ဆူၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. […] ယအဲၣ်ဒိးလၢအ ဝဲကဆဲးထီၣ်ဒံးကၠိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့, အဝဲမၤတၢ်တသ့အါအါ [ညီညီ] လၢၤဘၣ်ခီဖျိအခီၣ်တူာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တနံၣ်ညါအံၤယအဲၣ်ဒိးလၢအကပတုာ်ထီၣ်ကၠိခီဖျိအဝဲလိၣ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်ဘှံးအိၣ်သါ [ဒ်သိးကဘျါကွံာ်ဝဲမူၤမူၤနီၢ်နီၢ်] န့ၣ်လီၤ. ခဲ ကိးတနံၣ်ယကပာ်အီၤကၠိန့ၣ်လီၤ. ယအဲၣ်ဒိးလၢအဝဲကထီၣ်ဒံးကၠိဒီးမၤလိဒံးတၢ်ခီဖျိယဘၣ်ယိၣ်လၢအသးတအိၣ်မၤလိတၢ် လၢကၠိလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတဲအီၤ ‘တၢ်တနံၣ်ညါအံၤနလဲၤထီၣ်ကၠိမ့ၢ်ကဲန့ၣ်ကဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.’ ဒ်ပမ့ၢ်မိၢ်ပၢ်အသိး, ပကဘၣ်ကတဲာ် ကတီၤန့ၢ်တၢ်လၢအဂီၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. […] တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. နတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ မ့ၢ်တအိၣ်န့ၣ်, တၢ်တကဲထီၣ်သးဒီးနၤနီတမံၤဘၣ်.” စီၤက--- တဲဘၣ်ဝဲ KHRG ပှၤမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်ဖိလၢအတၢ်လိၣ်ဘၣ်ဒ်အံၤ “ယလိၣ်ဘၣ်ခီၣ်တူးတခီန့ၣ်လီၤ.”

 

[ဖဲလါယူၤလံ ၂၀၂၅ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, သဝီဖိတဂၤအံၤဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢလီၢ်ကဝီၤတၢ်ကရၢကရိတဖုလၢ အတိစၢၤမၤစၢၤဝဲပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်လိၣ်ဘၣ်အအိၣ်အဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.]

 

--- အံၤအသးနံၣ်အိၣ်ဝဲ ၂၀ နံၣ်ဒီးအိၣ်ဖဲဆံသၢမံးလာ်ဝ့ၢ်ဆဆ--- ကဝီၤဒ့န့ၣ်လီၤ. တချုးဒံးလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးဒံးဘၣ်အခါ အဝဲဟဲမၤအီၣ်ကျီးဖဲကက--- သဝီန့ၣ်လီၤ. [သဝီဖိအဂၤတဂၤလၢအဘၣ်ဒိ] ဂ--- အံၤအသးနံၣ်အိၣ် ၂၄ နံၣ် ဒီးအဝဲအိၣ်လၢ ဆံသၢမံးလာ်ဝ့ၢ် ဆဆ--- ကဝီၤဒ့န့ၣ်လီၤ. တချုးဒံးလၢတၢ်ကဲထီၣ်သးဒံးဘၣ်အခါအဝဲဟဲမၤအီၣ်ကျီးဖဲအအ--- သဝီစ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ.

Thu, 31 Jul 2025

Footnotes: 

[1] တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ လံာ်ပာ်ဖျါတဘ့ၣ်အံၤအပူၤန့ၣ် တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤဖဲ လါမ့ၤ ၂၀၂၅ နံၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တၢ်ဆှၢဟ့ၣ်ထီၣ်အီၤလၢ လီၢ်ကဝီၤၦၤမၤသကိး တၢ်တဂၤ ဖဲတီအူကီၢ်ရ့ၣ်အပူၤ လၢအဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤ လၢကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) လၢကမၤနီၣ်မၤဃါတၢ်မၤဘၣ်ဒိၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ် အတၢ်အိၣ်သးတဖၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤတူၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်အမံၤ, တၢ်ဂီၤဒီး အိၣ်ဆိးလီၢ်ကျဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မၤလီၤဘၢအီၤလၢအဝဲနီၢ် ကစၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကွဲးၡဲပၠးအါထီၣ်အီၤ ဖဲပနိကဝီၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် KHRG အတၢ်ကွဲးၡဲထီၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤန့ၣ်လီၤ.

ဟံးန့ၢ်ဘၣ်ဖဲအံၤ

ဖးအါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ထွဲတဖၣ်