တနံၤအံၤ ဒ်အမ့ၢ်ဝဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်မုၢ်နံၤအသိး, ပဝဲကညီဂ့ၢ်ဝီခွဲးယာ်ကရူၢ် (KHRG) အၢၣ်လီၤလၢ ကဆဲးမၤတၢ်လၢတၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အဂီၢ် ဒီးဆၢထၢၣ်ဃုာ်ဒီး ကမျၢၢ်ခဲလၢာ်လၢတၢ်သးတဖျၢၣ်ဃီ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးမီၤစိရိၤ လၢထံကီၢ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးကီၣ်ကးကရၢ (SAC) တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤခဲအံၤ မၤကမၣ်ဝဲတၢ်ဒုးတၢ်ယၤကွီၢ်မ့ၣ်, ကွီၢ်မ့ၣ်ထီဒါပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိန့ဆၢၣ်, ဒီးပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်လၢအဂုၤအဂၤသ့ၣ်တဖၣ် အကလုာ်ကလုာ်ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်တဒိးန့ၢ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်နီတမံၤဘၣ်. ပပာ်ပနီၣ်ဝဲထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်ဂဲၤလိာ် ဒီးဒ်န့ၣ်အသိး ပအဲၣ်ဒိးလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပှၤတ၀ၢ ကပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲဘၣ်ဃးဒီးပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ် အတၢ်အိၣ်သးနးနးကျံၤကျံၤလၢကီၢ်ပယီၤပူၤအံၤ ဒီးကဆီၣ်ထွဲမၤသကိးတၢ် လၢတၢ်ကမၤကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲ ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအတၢ်မၤဆါပယွဲအၢအၢသီသီသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်လၢသုးမီၤစိရိၤဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ထံကီၢ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၣ် ၂၀၂၁ နံၣ်လံၤလံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ထီၣ်ဒုး ဒီးမၤအၢမၤနးဝဲထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အကလုာ်ကလုာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဘၣ်ဒိထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်ခွဲးယာ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲ အါမံၤအကျါ မ့ၢ်ဝဲတၢ်မၤဟးဂီၤထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်, တၢ်ဟံးန့ၢ်ဆူၣ်ကမျၢၢ် ကျိၣ်စ့ဒီးတၢ်ဖိတၢ် လံၤ, တၢ်ဖီၣ်န့ၢ်ဆူၣ်, မၤဆါပယွဲ, ဒီးမၤသံမၤ၀ီကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး, ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအံၤ စးထီၣ်သူကဒါ စ့ၢ်ကီးဝဲ “တဲာ်လွံၢ်တဲာ်” သနူလၢကီၢ်ပယီၤဒီတဘ့ၣ်ညါအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးသုးဖီၣ်စုကဝဲၤထီဒါသုး မီၤစိရိၤသ့ၣ်တဖၣ် သု တဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အီၣ်တၢ်အီ, ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ, ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတၢ်ကစီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, သုးမီၤစိရိၤအံၤ တြီဃာ်ဝဲ ဒူဖိသဝီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤ, မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်, တၢ်ဖံးအီၣ်မၤအီၣ်အကျိၤအကျဲ ဒီးပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်လိၣ်ဘၣ်အတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအံၤ ဖီၣ်န့ၢ်ဆူၣ်, မၤဆါပယွဲ, ဒီးမၤသံစ့ၢ်ကီးဝဲ ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်အါမး ခီဖျိအဝဲသ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ဝဲလၢအမၤသကိးတၢ်ဒီး သုးဖီၣ်စုကဝဲၤထီဒါတၢ်သ့ၣ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်လၢ ကမျၢၢ် တၢ်ထီဒါသုးမီၤစိရိၤ အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ ပယီၤသုးသ့ၣ်တဖၣ်မၤကမၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲ တၢ်မၤလီၤမၢ်ဆူၣ်ပှၤကညီအကွီၢ်မ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်, ပာ်ဃုာ်ဒီးပိာ်မုၣ်ပိာ်မၢၤ ဒီးဖိဒံဖိသၣ်လၢ တၢ်မၤလီၤမၢ်ဆူၣ်အီၤတနီၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်သူအဝဲသ့ၣ်ဒ်ပှၤဝံပီၤတၤ, ပှၤဒုးနဲၣ်ကျဲ, ဒီးပှၤဒီသဒၢတၢ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢတၢ်မၤလီၤ မၢ်ဆူၣ်အီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်သူဒၣ်လဲာ်အဝဲသ့ၣ်ဒ်ပှၤမၤပျီကွံာ်မ့ၣ်ပိၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်ပိာ်မၢၤသ့ၣ်တဖၣ် တူၢ်ဘၣ်ဝဲပယီၤသုးမီၤစိရိၤအတၢ်မၤဆါပယွဲအၢအၢသီသီအကလုာ်ကလုာ် ပၣ်ဃုာ်ဒီးသွံၣ်ထံးမုၣ်ခွါအတၢ် မၤဆါပယွဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးဖိဒီးအသုးခိၣ်သုးနၢ်လၢ တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တ့ၢ်လံအီၤ ဒ်ပှၤလၢအမၤကမၣ်ဝဲသွံၣ်ထံး မုၣ်ခွါအတၢ်မၤဆါပယွဲ လၢအအိၣ်ဒီးအကျိၤအကျဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်က လံၤထံးအပူၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ပူၤဖျဲးဒံးဝဲလၢတၢ်စံၣ်ညီၣ် ဒီးတၢ်ဟံးထီၣ်ဂ့ၢ်ဝီန့ၣ်လီၤ.

စးထီၣ်လၢသုးမီၤစိရိၤဟံးန့ၢ်ဆူၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ၂၀၂၁ နံၣ်လံၤလံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်မၤအါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲ အတၢ်ဒုးထီဒါ ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢကီၢ်ပယီၤဒီတဘ့ၣ်ညါအပူၤ ခီဖျိတၢ်သူဝဲကျိဖးဒိၣ် ဒီးတၢ်ဟဲခးလီၤတၢ်ဒီးကဘီယူၤ သ့ၣ်တဖၣ် န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိပယီၤသုးကဘီယူၤအတၢ်ဟဲခးလီၤတၢ် ဒီးအတၢ်ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ် လၢထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ် တၢ်ဆိးတၢ်အလီၢ်အဃိ, ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲဒီး တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ဒီးတၢ်သံတၢ်ပှၢ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးကဘီယူၤအတၢ်ဟဲခးလီၤတၢ် ဒီးအတၢ်ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မၤဘၣ်ဒိဟးဂီၤစ့ၢ်ကီးဝဲ ကမျၢၢ်အတၢ်သူၣ်ထီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒ်အမ့ၢ် ဟံၣ်, တၢ်မၤလိကၠိ, တၢ်ဟ့ၣ်ကသံၣ်ဒၢး, တၢ်ဆါဟံၣ်, ဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အလီၢ်သ့ၣ်တ ဖၣ်န့ၣ်လီၤ. KHRG အတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါပာ်ဖျါဝဲဒၣ်လၢ ထဲတနံၣ်ညါအံၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ပယီၤသုးကဘီယူၤ အတၢ်ဟဲခးလီၤ တၢ်လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤ အိၣ်လံဝဲအစှၤကတၢၢ် ၉၅ ဘျီလံ ဒီးပှၤသံပှၤဘၣ်ဒိခီဖျိကဘီ ယူၤတၢ်ခးလီၤတၢ် အိၣ်ဝဲအစှၤကတၢၢ် ၁၃၄ ဂၤလံန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်လၢပယီၤသုးအတၢ်ခးလီၤနါစိၤကျိဖးဒိၣ်တခီ အိၣ်လံဝဲ အစှၤကတၢၢ် ၂၄၉ ဘျီလံဒီးပှၤသံပှၤဘၣ်ဒိအိၣ်လံဝဲအစှၤကတၢၢ် ၃၈၄ ဂၤလံန့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးအတၢ်မၤဘၣ်ဒိထံဖိကီၢ်ဖိ ကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ် အခွဲးအယာ် ဒီးထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတၢ်သဘံၣ်သဘုၣ် လၢအကဲထီၣ် တ့ၢ်လံအသးဖးယံာ်အံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးဒီး ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်လိၣ်ဘၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအံၤ တြီဃာ်, မၤဟးဂီၤ, ဒီးဟံးန့ၢ် ဆူၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်လိၣ်ဘၣ် အတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢတၢ်လီၢ်အါပူၤ လၢကီၢ်ပယီၤမုၢ် ထီၣ်ကလံၤထံးအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိးတၢ်ကဘှါရှဲလီၤဝဲတၢ်မၤဘၣ်ဒိပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ ဒီးပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်လိၣ်ဘၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ လၢကီၢ်ပယီၤပူၤအဂီၢ်, အရ့ဒိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ကဘၣ်ဃုထံၣ်ဒီးပာ်ပနီၣ်ဝဲ တၢ်လၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိန့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အပှၤတ၀ၢမ့ၢ်တအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဂဲၤ လၢကဒိကနၣ်ဝဲထံဖိကီၢ်ဖိလၢကီၢ်ပယီၤပူၤသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ဃ့ထီၣ် ဒီးဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤလၢအကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲတဲာ်တဲာ်ဖျုဖျုဒ်သိးကဟံးထီၣ်ဝဲပယီၤသုးမီၤစိရိၤအခိၣ်အနၢ်လၢအမၤကမၣ်ကွီၢ်မ့ၣ်အၢသီအကလုာ်ကလုာ်သ့ၣ်တဖၣ် အရ့တုၤလီၤတီၤလီၤဘၣ်န့ၣ်, ထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်လၢ ကီၢ်ပယီၤပူၤသ့ၣ်တဖၣ်ကဆဲးတူၢ်ဘၣ်ဒ်ဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အတၢ်မၤပယွဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်မုၢ်နံၤအံၤ KHRG ဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ်ခိၣ်နၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ ဒီးထံဂုၤကီၢ်ဂၤပဒိၣ်ပပှၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဒ်သိးက

• အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်လၢပယီၤသုးမီၤစိရိၤအံၤ မ့ၢ်ဝဲပှၤအခိၣ်သ့ၣ် လၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်ဒီးပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ် လိၣ်ဘၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးမ့ၢ်ပှၤလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဘၣ်ဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးအါအါဂီၢ်ဂီၢ် လၢကီၢ်ပယီၤပူၤခဲအံၤန့ၣ်လီၤ.
• ကဘၣ်ဟးဆှဲးဝဲတၢ်ဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်ဒီးပယီၤသုးမီၤစိရိၤ, တၢ်ကွဲမုာ်အဝဲသ့ၣ်လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ် ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်အ ဝဲသ့ၣ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢအဖိးသဲးစး တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤန့ၣ်တက့ၢ်.
• ဟးဆှဲးမၤသကိးတၢ်ဒီးပယီၤသုးမီၤစိရိၤ လၢဒုးယၤဂ့ၢ်ဝီမ့ၢ်ဂ့ၤ, မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဒီးတၢ်မၤသကိးလၢအဂုၤအဂၤ တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤ လၢအဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲ ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအတၢ်မၤပယွဲထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်အခွဲးအယာ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.
• ဆီၣ်ထွဲစၢၤ တၢ်ပတုာ်ဆါန့ၢ်ပယီၤသုးမီၤစိရိၤ ကဘီယူၤသိ, ကျိၣ်စ့အတၢ်ဟဲနုာ်လီၤခီဖျိ သိဒီးဂာ်သဝံသ့ၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်ဖီၣ်ဃံးပယီၤသုးမီၤစိရိၤ အခိၣ်အနၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.
• ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတကီၢ်ခါတၢ်ဃိထံသ့ၣ်ညါ ဒီးကွီၢ်ဘျီၣ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးတၢ်ကလိာ်ကွီၢ်ဝဲ ပယီၤသုးမီၤစိရိၤအခိၣ်အနၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. ဒ်န့ၣ်အသိး, ဃုထံၣ်န့ၢ်ကျိၤကျဲအသီသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်သိးတၢ်ဟံး ထီၣ်ဝဲသုးမီၤစိရိၤအခိၣ်အနၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အရ့ ဒီးတၢ်လိာ်ကွီၢ်အဝဲသ့ၣ်ကသ့အဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.
• ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ဂံၢ်ခီၣ်ထံးပှၤတဝၢတၢ်ကရၢကရိ/လီၢ်ကဝီၤကမျၢၢ်တၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးပှၤတဂၤစုာ်စုာ်လၢအမၤတၢ်လၢ တၢ်ဒီသဒၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ်အဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီး အတၢ်ကတိၤန့ၢ်ခဲးတၢ်လၢတၢ်ဒီသဒၢ ဒီးတၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ် လၢကီၢ်ပယီၤပူၤအဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.
• မၤဂ့ၤထီၣ်ဒီး မၤဆူၣ်ထီၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအကျိၤအကျဲလၢ ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်ကရၢကရိဒီးကလုၣ်ဒူၣ်တၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ်မၤတ့ၢ်ဝဲ ဒ်သိးတၢ်ကမၤလိၣ်ထီၣ်ဖးထီၣ်ဝဲဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
• ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤကလုၣ်ဒူၣ်ကူၣ်သ့ဝဲၤကျိၤ ဒီးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အတၢ်ဖံးတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ် ခီဖျိတၢ်ဟ့ၣ်ကျိၣ်စ့တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဆူ ဂံၢ်ခီၣ်ထံးပှၤတဝၢတၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.
• မၤသကိးတၢ်ဒီးဂံၢ်ခီၣ်ထံးပှၤတဝၢတၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ် ဒ်သိးတၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအကျိၤအကျဲမူၢ်မူၢ်နီၢ်နီၢ် လၢပှၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခွဲးယာ် လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.